Ποια κρίση;

Τα λουκέτα στις μικροεπιχειρήσεις της περιοχής αυξάνονται μέρα με τη μέρα κι οι μέχρι χθες επιχειρηματίες προστίθενται στους χιλιάδες άνεργους της πόλης. Με μια εξαίρεση: καφετέριες, μπαρ και διαφόρων ειδών φαγάδικα ανοίγουν το ένα μετά το άλλο στο κέντρο της πόλης, δίνοντας μια εικόνα ευμάρειας και συνεχιζόμενης καλοπέρασης.

Σήμερα, μόνο μέσα στον κύκλο που ορίζουν οι οδοί Ν. Τρυπιά και Σμύρνης, λειτουργούν 71 καφετέριες, μπαρ, σουβλατζίδικα, ταβέρνες και άλλα παρεμφερή καταστήματα που διαθέτουν κάποια μορφή τραπεζοκαθισμάτων. Πρόκειται για εντυπωσιακό αριθμό, αν λάβει κανείς υπόψη ότι η ίδρυση τέτοιων καταστημάτων επιτρέπεται μόνο στις οδούς Δεκελείας, Ν. Τρυπιά, Βρυούλων, Σάρδεων, Εθνικής Αντιστάσεως, Αγ. Τριάδος, Προύσης και σε τμήματα των οδών Φαναρίου και Σμύρνης – ο υπόλοιπος προσφυγικός συνοικισμός χαρακτηρίζεται περιοχή «αμιγούς κατοικίας» και άρα τέτοιες χρήσεις απαγορεύονται από τον νόμο.

Ο Δήμος Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας δεν μας διευκολύνει να παρακολουθήσουμε πόσα ακριβώς καταστήματα έχουν ανοίξει τα τελευταία τρία χρόνια σ’ αυτούς τους δρόμους, καθώς από τον Μάρτη του 2010 που ξεκίνησε να λειτουργεί η «Διαύγεια» για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν έχει δημοσιεύσει καμιά προέγκριση ή τελική έγκριση αδειών λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, όπως υποχρεούται από τον νόμο. Δεν έχει δημοσιεύσει, επίσης, παρά μία μόνο απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που αφορά την παραχώρηση δημόσιου χώρου για τραπεζοκαθίσματα.

Πίσω από τη βιτρίνα

Όμως το κύριο πρόβλημα δεν είναι οι παραλείψεις της δημοτικής γραφειοκρατίας. Αντιθέτως, βρίσκεται πίσω από την λαμπερή βιτρίνα της «νέας παραλιακής λεωφόρου» του φιλαδελφειώτικου κέντρου, όπου κρύβεται μια ζοφερή πραγματικότητα. Εκατοντάδες Έλληνες και μετανάστες εργαζόμενοι παλεύουν για το πολύτιμο νυχτοκάματο κάτω από δύσκολες συνθήκες. Το «Χαμπέρι» έκανε ρεπορτάζ και επιχειρεί να καταγράψει την κατάσταση που επικρατεί. Για λόγους προστασίας των συνομιλητών μας, δεν δημοσιεύουμε τα στοιχεία τους, τα οποία είναι στη διάθεση της εφημερίδας.

Σύμφωνα με το Σωματείο Σερβιτόρων Μαγείρων και λοιπών εργαζομένων του κλάδου του επισιτισμού, οι θέσεις εργασίας σε καφετέριες, μπαρ και άλλα καταστήματα εστίασης καλύπτονται από εργαζόμενους που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι νέοι και ανασφάλιστοι. Αν και εργάζονται πέραν του οκταώρου δεν πληρώνονται υπερωρίες. Αν και δουλεύουν σκληρότερα τα βράδια και τις Κυριακές, δεν παίρνουν τις νόμιμες προσαυξήσεις. Κι αν θελήσουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, αντιμετωπίζουν την οργισμένη αντίδραση αφεντικών και υπεύθυνων καταστημάτων.

Την εικόνα αυτή επιβεβαιώνει και το ρεπορτάζ μας στη Νέα Φιλαδέλφεια: «Δούλευα πέρσι σε καφετέρια που έχει πλέον κλείσει», μας λέει ο συνομιλητής μας. «Έκανα βάρδιες 10-11 ωρών, όπου παράλληλα εξυπηρετούσα τον κόσμο, έκανα τόνους λάντζας και τις καθαριότητες του μαγαζιού. Ο εργοδότης μου αρνιόταν να υπογράψει στο υποχρεωτικό ατομικό βιβλιάριο υγείας μου, διότι θα φαινόταν έτσι ότι εργάζομαι σ’ αυτόν και θα είχε υποχρεώσεις έναντι του ΙΚΑ. Το τριήμερο της Πρωτομαγιάς δούλεψα τρία συνεχόμενα δεκαεξάωρα. Όταν ένας συνάδελφος έκανε μια παρατήρηση στο αφεντικό του για τη συμπεριφορά του απέναντι σε άλλο υπάλληλο, αυτός του απάντησε “κάνε τη δουλειά σου εσύ και μόκο”».

Πληρώνουν για να δουλεύουν

«Έχουν περάσει δεκάδες υποψήφιοι εργαζόμενοι από το μαγαζί που δούλευα μέχρι πρότινος», μας λέει άλλος εργαζόμενος. «Τους προσλαμβάνουν δοκιμαστικά χωρίς αμοιβή για τις μέρες με τη μεγαλύτερη πελατεία και τους διώχνουν όταν έρθει η Δευτέρα. Κατά τη διάρκεια της βάρδιας, απαγορεύεται να καθίσεις, να μιλήσεις με τους συναδέλφους σου ή να καπνίσεις. Το χειρότερο είναι ότι αυτοί που ασκούν τη μεγαλύτερη τρομοκρατία προς το προσωπικό δεν είναι τα αφεντικά, αλλά οι υπεύθυνοι καταστήματος, που δεν ξέρω αν παίρνουν κάτι παραπάνω για τις ευθύνες που αναλαμβάνουν».

«Υπάρχει μαγαζί που χρέωνε τα σπασμένα διαφημιστικά ποτήρια στους εργαζόμενους, όπως επίσης κι άλλο που προσπάθησε να πουλήσει στους σερβιτόρους τις μπλούζες που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε», λέει άνθρωπος που έχει εργαστεί κατά καιρούς σε διάφορα καταστήματα της περιοχής. «Βέβαια δεν είναι όλα τα αφεντικά ίδια. Υπάρχουν εργοδότες συνεπείς στις τυπικές τους υποχρεώσεις. Για πολύ κόσμο, πάντως, η πραγματικότητα της δουλειάς είναι σκληρή και δύσκολη».

«Οι πελάτες απαιτούν να χαμογελάω όταν τους εξυπηρετώ κι αγνοούν το γεγονός ότι όλος ο κλάδος δουλεύει με μεροκάματα των 20 ή 30 ευρώ το δεκάωρο, χωρίς ένσημα ή άλλες πρόσθετες απολαβές. Είναι φοβερό ότι οι άνθρωποι μόλις σχολάσουν απ’ τη δουλειά και πάνε να πιουν έναν καφέ ή ένα ποτό ξεχνούν πόσο δύσκολο είναι να είσαι εργαζόμενος», μας λέει μια σερβιτόρα που εργάζεται σε κατάστημα της περιοχής.

Ορισμένοι προσεγγίζουν το ζήτημα με κάπως διαφορετικό τρόπο: «Μη γράψετε για τα μεροκάματα», μας είπε ένας έμπειρος μπάρμαν. «Γίνεται να παραπονιόμαστε εμείς, την ώρα που υπάρχουν τόσο εξευτελιστικοί μισθοί σε άλλους κλάδους και τόσοι άνεργοι που δεν έχουν δεκάρα στην τσέπη;». Το ερώτημα είναι πράγματι δύσκολο ν’ απαντηθεί. Εκείνο όμως που είναι σίγουρο, είναι πως πίσω από την ξένοιαστη διάθεση των κεντρικών δρόμων της πόλης κρύβεται μια άβολη αλήθεια που όλοι αποσιωπούν.

Ο ρεπόρτερ

πρωτοδημοσιεύτηκε στο Χαμπέρι, φύλλο 1, Μάης 2013